| dc.description.abstract | Motywacją do podjęcia badań nad opozycją parlamentarną w Polsce było przekonanie, że opozycja, jej miejsce i
znaczenie w systemie parlamentarnym czy stosunek do niej ugrupowań rządzących są jednym z istotnych mierników
demokracji. Ponadto, ponaddwudziestoletni okres, jaki mija od początku kształtowania się opozycji parlamentarnej,
uprawnia do postawienia wielu pytań dotyczących ukształtowania się określonych, formalnoprawnych i zwyczajowych
reguł związanych z funkcjonowaniem opozycji parlamentarnej oraz jej rzeczywistego znaczenia przy podejmowaniu
decyzji parlamentarnych. Interesujące wydaje się również pytanie o to, jak dalece sposób działania opozycji
parlamentarnej zależy od opcji politycznych wchodzących w jej skład ugrupowań, a zatem o podobieństwa i różnice
pomiędzy poszczególnymi kadencjami parlamentu.
Wymienione problemy znajdą rozwinięcie w pierwszym rozdziale opracowania, będącego podsumowaniem badań prowadzonych
w latach 2008–2010, obejmujących funkcjonowanie opozycji parlamentarnej w czterech ostatnich kadencjach parlamentu
(a więc w latach 1997–2010), co będzie przedmiotem zainteresowań w kolejnych rozdziałach. Problematyka w nich
poruszana obejmuje zarówno ilościowe analizy różnych aspektów uczestnictwa opozycji w realizacji podstawowych
funkcji parlamentu, jak i mające jednostkowy charakter analizy wybranych procesów ustawodawczych i uchwałodawczych
(pewne wyobrażenie o zakresie tych analiz może dać stwierdzenie, że np. w VI kadencji parlamentu, do końca 2010
roku uchwalono 718 ustaw i podjęto 231 uchwał, nie mówiąc o liczbie odrzuconych projektów). Zasadniczym założeniem
było przy tym dążenie do wykrycia, czy ukształtowały się jakieś względnie trwałe wzory funkcjonowania opozycji
parlamentarnej w Polsce, przede wszystkim w rozumieniu zbliżonym do tego, jakie nadała temu pojęciu Ruth Benedict
we Wzorach kultury, a jeśli okazałoby się, że takich wzorów nie ma, próba określenia różnych sposobów (modeli)
zachowania opozycji w parlamencie.
Powyższe stwierdzenia prowadzą do wniosku, że zasadniczym podejściem badawczym do omawianej problematyki opozycji
parlamentarnej w Polsce będzie zastosowanie porównania różnych wymiarów funkcjonowania opozycji w różnych
kadencjach i układach politycznych. Okazało się jednak, że z wielu powodów, m.in. ze względu na sposób
przetworzenia i dostępność wielu źródeł o charakterze pierwotnym oraz zakres ich opracowania, zachowanie pełnej
porównywalności było utrudnione. Należy też dodać, że zagadnienia związane z funkcjonowaniem opozycji były
rozpatrywane w konkretnym kontekście historycznym, którego krótkie przedstawienie w odniesieniu do każdej kadencji
powinno być również częścią postępowania badawczego. W przeważającej części opracowanie ma charakter źródłowy,
zostało oparte na źródłach zastanych, w tym przede wszystkim na materiałach i dokumentach publikowanych na
internetowej stronie sejmowej (www.sejm.gov.pl).
Zainteresowania badawcze opozycją parlamentarną nie są zbyt częste, a stwierdzenie to dotyczy w znacznej mierze
także literatury polskiej. Przedstawione w niniejszym opracowaniu badania traktujemy przede wszystkim jako
uzupełnienie i w pewnym zakresie kontynuację prac bardzo niewielu autorów, będących jednak w większości bardziej
konstytucjonalistami czy historykami, w mniejszym zaś stopniu stosujących perspektywę politologiczną, którą zespół
podejmujący niniejsze badania będzie starał się przyjąć. Wśród istniejących opracowań najpełniej interesująca nas
problematyka została przedstawiona w książkach Stanisława Bożyka Prawnoustrojowy status opozycji parlamentarnej w
Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej oraz Opozycja parlamentarna w Sejmie RP. Inne pozycje dotyczą tych zagadnień
częściowo lub w sposób pośredni, niemniej jednak warto zwrócić uwagę na niektóre z nich: Wybrane aspekty
funkcjonowania Sejmu w latach 1997–2007, pod redakcją Jacka Sokołowskiego i Piotra Poznańskiego; Antoniego Dudka
Historia polityczna Polski 1989–2005; Tadeusza Godlewskiego Polski system polityczny, a także opracowania
zawierające istotne wskazówki teoretyczne, w tym m.in. książki Zbigniewa Machelskiego i Michala Kubata oraz
artykuły Eugeniusza Zwierzchowskiego, Krzysztofa Pałeckiego, Tadeusza Krawczyka, lub pokazujące opozycję w
perspektywie porównawczej, m.in. Andrzeja Antoszewskiego czy Ryszarda Herbuta. | pl_PL |
