Dorośli z głębszą niepełnosprawnością intelektualną jako partnerzy, małżonkowie i rodzice

Abstract

Zagadnienia poruszane w książce odnoszą się do partnerstwa, małżeństwa i rodzicielstwa osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Celem pracy było poznanie, poprzez narrację, życia partnerskiego, małżeńskiego i rodzicielskiego osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, a także analiza zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań – jednostkowych, subiektywnych przeżyć lub zewnętrznych, społecznych warunków osób badanych, które przyczyniły się do usamodzielnienia i ustabilizowania oraz satysfakcji życiowej osób badanych. Analizy oparte są na badaniach jakościowych, i są próbą odpowiedzi na pytania: Jakie czynniki (podmiotowe i/lub środowiskowe) decydują o tym, że niektóre osoby niepełnosprawne intelektualnie tworzą związki partnerskie dzięki czemu mogą prowadzić bardziej niezależne życie? Jak wygląda codzienność życia w związku? Czy, a jeżeli tak, to w jaki sposób, wyobrażenia o przyszłości mogą wskazywać na dalsze możliwości doskonalenia własnej niezależności życiowej przez pary? Jakie są plany rodzicielskie badanych i ich plany na przyszłość? Badania rekonstruują indywidualne wybory bycia w parze i jednostkowe decyzje związane z posiadaniem potomstwa. Rekonstrukcyjna formuła badań prezentowanych w książce odnosi się do interpretacji dokumentarnej (zapis wywiadu) refleksyjności społeczno- biograficznej (Bohnack 2000, za: Krzychała 2007: 22). W prezentowanych badaniach, projekt życia nie wyczerpuje się w narracji planów życia, zawarty jest również w sposobie postrzegania przez badanych własnych społeczno-biograficznych doświadczeń. W pracy przyjęto koncepcję waloryzacji roli społecznej Wolfa Wolfensbergera, koncepcję społecznego zakotwiczania Aleksandry Grzymały-Kazłowskiej, koncepcję niezależnego życia Eda Robertsa, jak również w pewnym zakresie teorię codziennych sfer intymnych i związkowych, zainicjowaną na gruncie francuskim przez Jean-Claude’a Kaufmanna. Z analizy badań można wyłonić ogólny wniosek: osoby niepełnosprawne intelektualnie budują związki partnerskie, niekiedy małżeńskie, posiadają potomstwo, jednak borykają się z wieloma trudnościami związanymi z egzystencją: problemami mieszkaniowymi, brakiem pracy, niewystarczającymi dochodami. Pary funkcjonują na bardzo różnym poziomie: od bardzo dobrze radzących sobie, przez mające pewne trudności, najczęściej związane z finansami, warunkami bytowymi, trudnościami w opiece nad dzieckiem, po pary, które radzą sobie bardzo źle. Badane pary radzą sobie tym lepiej, im skuteczniej są wspierane, a wsparcie rozumiane jest jako umiejętne kierowanie, a nie wyręczanie w codziennych obowiązkach.