Kultura - sztuka - edukacja. T. 1

Abstract

Współczesny świat oferuje bardzo wiele w każdej dziedzinie życia. Dynamika rozwoju cywilizacyjnego wymaga od społeczeństwa umiejętności dostosowania się do nowej, skomplikowanej rzeczywistości. Praca zbiorowa pod tytułem Kultura – sztuka – edukacja stanowi próbę podjęcia dyskusji na tematy niezwykle aktualne. Koncepcja opiera się na założeniu, że w dzisiejszych, konsumpcyjnych czasach należy zwracać uwagę na procesy zachodzące w obszarze szeroko pojętej edukacji kulturalnej, w obrębie której znajdziemy wiele dyscyplin. Dyscypliny te wzajemnie się przenikają i uzupełniają, najważniejsze jest jednak to, że stoją na straży tożsamości kulturowej młodego pokolenia. Dbają o zachowanie tradycji, kultury i sztuki, jednocześnie wprowadzając w świat wartości zawarty w tekstach kultury polskiego, europejskiego i światowego dziedzictwa. Czytelnik odnajdzie w tej pracy rozważania teoretyczne i przykłady rozwiązań praktycznych. Tom składa się z pięciu części. Część pierwszą, zatytułowaną Edukacja plastyczna i muzyczna, otwiera tekst Katarzyny Dormus, będący syntetycznym opracowaniem historii nauczania rysunków w szkole galicyjskiej w XIX wieku. Prezentuje on koncepcję i metody nauczania, które stały się podstawą kształcenia dzieci i młodzieży w zakresie plastyki. Ewa Jędrzejowska przedstawia – jakże interesujący każdego pedagoga – temat rozwoju schematu postaci człowieka w pracach plastycznych małych dzieci. Halina Sala-Wójcik, Anna Steliga i Julia Gąszczak-Wilde prezentują autorskie projekty związane z kształtowaniem twórczych postaw u dzieci poprzez różne formy aktywności plastycznej. Wiktoria Moroz ukazuje, jak istotnym elementem inspirującym dzieci do działalności plastycznej może być twórczość artysty ludowego, pielęgnującego tradycje własnego kręgu kulturowego. W części poświęconej problemom muzyki Anetta Pasternak wprowadza nas w świat bajek muzycznych, ukazuje ich znaczenie dla rozwoju twórczej aktywności dzieci. Jadwiga Uchyła-Zroski opisuje, w jaki sposób możemy wprowadzać dzieci w świat wartości poprzez kontakt z utworami muzycznymi. Anna Kalarus zwraca uwagę na terapeutyczną funkcję muzycznych działań percepcyjno-zabawotwórczych, a Bogusława Opolska-Targosz opisuje rolę metody Émile’a Jaques- Dalcroze’a w procesie edukacyjno-wychowawczym. Na uwagę zasługuje tekst Joanny Szczyrby, w którym prezentuje ona autorski projekt oparty na działaniach intersemiotycznych wokół opery Słowik Igora Strawińskiego. Tę część zamykają rozważania Moniki Waligóry na temat edukacji muzycznej dzieci w wieku przedszkolnym. Część druga jest poświęcona Edukacji w teatrze i muzeum. Jerzy Bielunas wprowadza nas w tajemniczy świat barwnego, złożonego z wielu elementów sztuki teatru dla dzieci. Józefa Zając-Jamróz ukazuje możliwości wykorzystania technik teatralnych w metodyce integracyjnej pracy nad dykcją u dzieci i młodzieży. O terapeutycznej funkcji działań teatralnych piszą Edyta Nieduziak i Inka Dowlasz, natomiast Dorota Jędruch i Anna Walczyk prezentują projekt badawczy realizowany przez Muzeum Narodowe w Krakowie. Część trzecią, Media w edukacji, otwiera opracowanie Janusza Morbitzera poświęcone kulturowym kontekstom internetu. Emilia Musiał porusza istotne kwestie związane z funkcjonowaniem dziecka w świecie nowych mediów. Tatiana Kłosińska wgłębia się w to zagadnienie, opisując zależności pomiędzy percepcją reklam telewizyjnych a twórczym działaniem dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Podobnie Anna Boguszewska, która ukazuje związki pomiędzy edukacją medialną a ilustrowaną książką dla dzieci na podstawie wybranych lektur szkolnych. Rafał Fudala w swoim tekście dotyka ważnych problemów moralnych, zwraca uwagę na złudzenie wynikające ze spłycenia i powierzchownego podejścia do ważnych kwestii z wielu obszarów naszego życia. Tę część kończy prezentacja programu Filmoteka Szkolna, autorstwa Ewy Kozłowskiej. Program ten ma za zadanie cyfryzację dóbr kultury i wykorzystanie ich w procesie edukacyjnym. Część czwarta została zatytułowana Międzykulturowe i wielokulturowe konteksty edukacji. Zagadnienia poruszone w artykułach dotyczą problematyki bardzo aktualnej, w której zwraca się uwagę na rozwój zarówno jednostki, jak i wspólnoty. Wskazuje się na wymiar zarówno indywidualny, jak i społeczny tego zjawiska. Ewa Drost-Rudnicka pisze o wiedzy uczniów kończących etap edukacji wczesnoszkolnej na temat regionu, Urszula Dworska ukazuje rolę, jaką pełni środowisko rodzinne w zakresie przybliżania uczniom w młodszym wieku szkolnym dziedzictwa kulturowego regionu. Izabella Kust zwraca uwagę na złożony problem międzykulturowego doradztwa zawodowego, natomiast Mirosław Tatarenko opisuje, jaką rolę w wychowaniu dzieci pełni ojciec w tradycyjnej rodzinie ukraińskiej. Ostatnia, piąta część nosi tytuł Kulturowe i kreacyjne wartości edukacji. Zawarte w niej rozważania dotykają zagadnień szeroko pojętej kreatywności w odniesieniu do różnych dziedzin edukacyjnych. Pojawiają się tutaj również wątki kulturowe. Kinga Kuszak pisze o edukacji językowej jako elemencie edukacji kulturowej uczniów. Beata Oelszlaeger-Kosturek i Elżbieta Schinohl wskazują na twórcze elementy w pedagogice Celestyna Freineta. Jolanta Olkusz radzi, w jaki sposób powinniśmy świadomie budować system wartości dziecka. Joanna Michalak-Dawidziuk wskazuje, jak jakość edukacji wpływa na powodzenie w życiu zawodowym. O takim powodzeniu piszą Galina Suchorukowa oraz Olena Szewniuk, ukazując, jak istotne jest profesjonalne przygotowanie przyszłych nauczycieli (zwłaszcza tych zajmujących się edukacją artystyczną dzieci i młodzieży). Autorki podkreślają rolę nauczycieli-artystów w kierowaniu procesem kreacji młodego pokolenia Ukraińców. Podobny problem przygotowania zawodowego opisuje Olena Kajdanowska, która wskazuje, jak istotna jest profesjonalna prezentacja własnej aktywności zawodowej (na przykładzie studentów architektury Lwowskiego Uniwersytetu Technicznego). Całość kończy tekst Olgi Czworsiuk.