Lwowskie środowisko historyczne i jego wkład w kulturę książki i prasy : (1860-1918)

Abstract

Przedstawiana obecnie monografia ukazuje syntezę całokształtu lwowskiego środowiska historycznego, z całym fenomenem realiów regionalnych drugiej połowy XIX i początków XX wieku. Temat wymagał wypracowania odpowiednich rozwiązań metodycznych i metodologicznych, trochę odmiennych niż przy badaniu historycznych środowisk regionalnych okresu II Rzeczypospolitej, choć niewątpliwie stanowiły one ważną inspirację. Niniejsza rozprawa mieści się w obrębie dyscypliny zwanej – „historia nauki”, dokładniej dotyczy dziejów humanistyki historycznej z rozwiniętymi wątkami bibliologii historycznej oraz kulturotwórczej roli historyków. Dotychczasowe prace charakteryzowały regionalne środowiska historyczne, posługując się albo modelem analityczno- opisowym (starsze prace), albo modelem analityczno-kwantytatywnym (jak środowiska: warszawskie, krakowskie czy śląskie II Rzeczypospolitej). W niniejszej pracy nastąpiło połączenie tych dwóch modeli. Środowisko historyczne Lwowa scharakteryzowano zarówno w ujęciu analityczno-kwantytatywnym, jak i analityczno-opisowym, stosując badawcze metody ilościowe i jakościowe. Celem opracowania struktury i zaplecza socjologiczno-statystycznego badanej grupy było przedstawienie genezy zjawisk związanych z instytucjonalną działalnością i twórczością lwowskich historyków. Jednym z celów autora rozprawy jest wyjaśnienie znaczenia lwowskiego środowiska historycznego w życiu społeczno- kulturalnym Lwowa i Galicji, szczególnie wschodniej, jego roli organizacyjno-naukowej i kulturowej. W tej kwestii zastosowano głównie ujęcie analityczno-opisowe. Starano się przedstawić kulturotwórczą rolę (funkcję) historyków, ich wpływu na świadomość i kulturę historyczną społeczeństwa lwowskiego i galicyjskiego, tak polskiego, jak i ukraińskiego. Dotyczy to również środowiska żydowskiego, ale w mniejszym stopniu, ze względu na niewielką liczbę historyków i instytucji, do których oni wpływali. Starano się udowodnić, że historycy lwowscy (zarówno sensu stricto, jak i sensu largo) stanowili elitę kulturalną Lwowa. Analizując te kwestie wykorzystano szeroką bazę źródłową. Monografia niniejsza stanowi portret zespołowy grupy historyków środowiska lwowskiego drugiej połowy XIX i początków XX wieku, ukazując ich przez pryzmat wielorakich zasług nie tylko dla uprawianej przez siebie głównej dyscypliny naukowej, lecz również dla rozwoju dyscyplin pokrewnych oraz kreowania nowych, jak np. bibliologia, bibliotekoznawstwo czy prasoznawstwo.