Wojna dronów. Militarne wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych

Abstract

Rozważania zawarte w niniejszej monografii oparte zostały na dogłębnej analizie literatury przedmiotu. Autorzy wykorzystali publikacje i materiały empiryczne w języku polskim, angielskim, rosyjskim i ukraińskim. Warto dodać, że znaczna część materiałów obcojęzycznych nie była dotąd prezentowana polskiemu czytelnikowi. Książka została podzielona na sześć rozdziałów. W rozdziale pierwszym zarysowano szerszy kontekst rozwoju BSP, jakim jest robotyzacja pola walki. Chociaż nie każdy robot jest statkiem powietrznym, a tzw. drony często nie zasługują na nazywanie ich robotami, biorąc pod uwagę restrykcyjne ujęcie tego ostatniego terminu (maszyna, która czuje, myśli i działa), to rosnąca autonomizacja dronów skłania do uznania ich za zwiastuny wojny postludzkiej. Stopniowa erozja ludzkiego wymiaru w działaniach militarnych nie tylko kreuje wiele dylematów o charakterze czysto militarnym, ale tworzy również nowe wyzwania strategiczne, polityczne, prawne i etyczne. W rozdziale drugim zaprezentowano definicje i klasyfikacje dronów, rys historyczny rozwoju bezzałogowych statków powietrznych oraz ich rozwój od początku XX wieku po zakończenie II wojny światowej. Autorzy podkreślają, że drony odegrały istotną rolę w obu wojnach światowych i nadal są wykorzystywane w konfliktach zbrojnych na całym świecie. Właśnie w okresie międzywojennym zaczęto używać terminu „dron”, zainspirowanego nazwą jednego z modeli – Queen Bee DH.82B. Rozdział trzeci przedstawia rozwój bezzałogowych statków powietrznych w epoce nowoczesnej i ich rolę w konfliktach regionalnych, w tym wykorzystanie BSP podczas zimnej wojny i pod koniec XX wieku. Autorzy podkreślają, że impulsem do rozwoju bezzałogowego lotnictwa było skuteczne i powszechne użycie BSP przez armię amerykańską i Izrael w trakcie operacji wojskowych (Zatoka Perska, Jugosławia, Bliski Wschód), gdzie BSP okazały się skutecznym środkiem wywiadowczym, który oprócz wykrywania wrogich instalacji przeciwlotniczych dostarczał różnorodne ładunki i wykonywał inne zadania bojowe. Autorzy analizują również światowy rynek dronów wojskowych i środki przeciwdziałania dronom wojskowym. Kolejny, czwarty rozdział poświęcony został militarnemu wykorzystaniu BSP. Kategoryzacja wyróżniająca poszczególne rodzaje zadań wykonywanych przez wojskowe BSP stała się zasadą porządkującą strukturę tego rozdziału. Autorzy przeanalizowali wykorzystanie BSP do celów rozpoznawczych, będące przez długi czas, a w pewnym stopniu również obecnie, zasadniczym zadaniem bezzałogowego lotnictwa wojskowego. Opisano realizację przez BSP zadań uderzeniowych, stwierdzając, że wbrew twierdzeniom szeroko kolportowanym jeszcze kilka–kilkanaście lat temu, droga do zastąpienia w tych zadaniach lotnictwa załogowego jest daleka i niepewna. Scharakteryzowane zostały również zadania logistyczne wykonywane przez BSP, m.in. w zakresie ewakuacji oraz tankowania w powietrzu. Rozdział piąty to próba opisania roli wojskowych bezzałogowych statków powietrznych w polskich dokumentach rządowych, teoriach i koncepcjach operacyjnych. Scharakteryzowana została koncepcja rewolucji w sprawach wojskowych w kontekście przemian w Wojsku Polskim oraz koncepcja trzech fal modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP. Ponadto autorzy dokonali analizy kilkunastu dokumentów rządowych pod kątem roli i wykorzystania BSP w bezpieczeństwie militarnym. Były to m.in.: Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Strategiczny Przegląd Obronny, Koncepcja Obronna Rzeczypospolitej Polskiej, Wizja Sił Zbrojnych RP 2030, Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej, a także uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia wieloletnich Priorytetowych Zadań Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP w ramach programów operacyjnych. Ostatni, szósty rozdział jest poświęcony polskim bezzałogowym statkom powietrznym o zastosowaniu wojskowym. Autorzy opisali pojawienie się pierwszych dronów w Siłach Zbrojnych RP, przedstawili potencjał polskich firm zajmujących się produkcją BSP (zarówno prywatnych, jak również państwowych) oraz scharakteryzowali wybrane polskie bezzałogowce, jakie pojawiły się na rynku dronów w ciągu ostatnich kilkunastu lat.