Medialne obrazy świata. Wybrane problemy społeczno-polityczne w mediach

Abstract

Praca, którą Czytelnik trzyma w dłoni, jest efektem wymiany poglądów pomiędzy naukowcami – teoretykami i praktykami – zajmującymi się różnymi dziedzinami nauki na temat tego, jak bliskie im badawczo problemy są prezentowane przez współczesne media. Założeniem niniejszej pracy jest analiza zawartości wybranych mediów przez specjalistów z zakresu różnych dyscyplin wiedzy: prawa, stosunków międzynarodowych, politologii, historii czy ratownictwa medycznego. Ich analiza ma na celu pokazanie, w jaki sposób media prezentują ten wycinek rzeczywistości, którym oni sami zajmują się profesjonalnie. Prezentowane opracowania nie są wyłącznie dziełem medioznawców, którzy będą stosować się do wszystkich reguł analizy zawartości. Badania ich autorów bliższe są intuicyjnej refleksji, często opierającej się na wybranych – ich zdaniem charakterystycznych – zagadnieniach, wyjątkowych z punktu widzenia specjalizacji piszących. Autorzy opracowań nie są najczęściej znawcami mediów, ale specjalistami w swoich dziedzinach, a jednocześnie odbiorcami przekazów medialnych. Ich refleksje dotyczą tego, jak media prezentują to, co jest przedmiotem ich badań i pracy zawodowej, formułują także wnioski odnoszące się do tego, na czym polegają medialne uproszczenia, schematy poznawcze czy stereotypy. Odpowiadają na pytania o to, jak media kreują wiedzę i wyobrażenia o wybranych problemach społeczno-politycznych współczesności. Pierwszy artykuł, autorstwa Rafała Klepki, jako jedyny w tomie ma charakter teoretyczny, stanowiąc wprowadzenie do pracy. Autor przedstawia główne teoretyczne koncepcje tłumaczące sposoby prezentacji polityki we współczesnych mediach. Analizie wybranych teorii towarzyszą przykłady pochodzące z własnych badań. Anna Pacholska, autorka pierwszego opracowania o charakterze empirycznym, dokonała analizy wybranych tekstów medialnych pod kątem sposobu, w jaki media mówią o prawie, sądach i adwokatach. Jej wnioski wiodą ku przekonaniu, że nadmierne uproszczenie medialne informacji dotyczących złożonych procesów sprzyja powstawaniu błędnego koła niewiedzy o prawie i jego stosowaniu. Artykuł Michała Piekarza stanowi z kolei analizę zawartości tygodników opinii pod kątem tego, w jaki sposób jest w nich prezentowana policja. Badania autora, przeprowadzone na podstawie analizy ponad 300 numerów tygodników, dowodzą, że polska policja prezentowana jest w mediach niezwykle rzadko. Istniejące materiały poświęcone policji przedstawiają ją z kolei zwykle w negatywnym świetle, często utożsamiając pracę policjanta z obsługą radaru i wypisywaniem mandatów za przekroczenie prędkości. Opracowanie Andrzeja Ziarko dotyczy medialnego obrazu ratowników medycznych. Autor nawiązuje do znanego i szeroko komentowanego wydarzenia, które miało miejsce w Łodzi, i do innych medialnych relacji odnoszących się do ratowników medycznych. Relacje prasowe, telewizyjne i internetowe konfrontuje z popularnymi programami paradokumentalnymi kreującymi wizerunek ratowników medycznych oraz z realiami i specyfiką zawodu, który sam wykonuje. Kolejny artykuł dotyczy problematyki mediów jako narzędzia uprawiania polityki międzynarodowej. Olga Wasiuta i Sergiusz Wasiuta analizują rolę mediów w kreowaniu konfliktu pomiędzy Federacją Rosyjską i Ukrainą. Charakteryzują proces, w wyniku którego relacje pomiędzy tymi państwami określić można mianem wojny informacyjnej. Jej istotą jest wykorzystanie na szeroką skalę mediów. Studium zawiera obszerną analizę przykładów działań medialnych oraz przegląd technik i metod wykorzystywanych przez rosyjską propagandę. Opracowanie autorstwa Joanny Popławskiej prezentuje medialny obraz energetyki jądrowej. Autorka konfrontuje wiedzę naukową dotyczącą katastrof związanych z energetyką nuklearną z ich medialnym obrazem, następnie zaś dowodzi związków pomiędzy medialnymi przekazami a opiniami Polaków na temat możliwości włączenia elektrowni jądrowej do systemu energetycznego Polski. Ostatnie opracowanie, autorstwa Przemysława Mazura, stanowi analizę zawartości mediów w kontekście obecności w nich kultury Łemków. Artykuł przybliża tę grupę etniczną i jej historię, w dalszej zaś części wskazuje na tradycje i współczesność mediów łemkowskich oraz analizuje obecność Łemków i ich kultury w mediach popularnych. Autor przedstawia też refleksję na temat roli mediów w kształtowaniu świadomości etnicznej i komunikacji wewnątrz- i międzyetnicznej.