Modern man : in search of ethical and social foundations : a phenomenology

Abstract

Książka poświęcona jest głównie kwestiom moralno-etycznym stojącym u podstaw współczesnego humanizmu. Nasze rozważania wychodzą z perspektywy fenomenologicznej, a ich punkt wyjścia stanowią poglądy Nietzschego, Sartre'a, Freuda, Russella oraz Bergsona. Czy szeroko rozumiana kultura zobowiązuje człowieka do przeistoczenia się z istoty racjonalnej w istotę neurotyczną w rozumieniu Freudowskim? Struktury społeczne stanowiące podłoże i nadające ton naszym indywidualnym dokonaniom zdają się nie być niczym zdeterminowane. Wszystkie znaczenia charakteryzujące współczesne poglądy humanistyczne mają podłoże ściśle egzystencjalne, a zatem wymarzoną metodą badawczą w takich okolicznościach staje się fenomenologia hermeneutyczna. Wobec braku jednoznacznego i wyraźnie zarysowanego tła metafizycznego współczesny świat musi stawić czoło temu, co Ricoeur nazwał epoką post-religijną. Jaka zatem przyszłość czeka statyczną religię w rozumieniu Bergsona, czy moralność człowieka musi być zakorzeniona w deistycznym obrazie świata? Być może etyczna wizja przyszłości może być wyzbyta metafizyki i być wynikiem pragmatycznych uwarunkowań egzystencjalnych. Czy racjonalistyczny sceptycyzm jest w stanie wykorzenić ideę monoteistycznego Boga z współczesnej kultury? Nie jest też jasne, dlaczego mielibyśmy zadowolić się redukcyjnym rozumieniem Boga, którego istnienie sprowadzane jest do prawd objawionych w zasadach logicznych, tym bardziej iż te same zasady zdają się nie mieć podstawy metafizycznej, lecz jedynie egzystencjalną, więc kultura współczesna nie może mieć pewności, czy jej empiryczno-technologiczna wizja świata i egzystencji jest właściwa. Być może istnieją obiektywne prawdy rozumu ludzkiego, niemniej jednak człowiek nigdy nie może być pewien, czy rozumie i stosuje te zasady w odpowiedni sposób. Tak więc sprowadzanie Boga do praw myślenia zdaje się niczego nie rozstrzygać, a jedynie wywoływać kolejne pytania.