Doświadczenia wojny i okupacji (1939-1945) w polskich drukowanych dziennikach

Abstract

Interpretacji badawczej poddane zostały opublikowane diariusze polskie (drukowane w całości lub części) powstałe w latach 1939-1945 na terenach polskich. Skupienie się na specyfice doświadczenia okupacyjnego wskazuje na autorów-cywili, którzy nie biorą aktywnego uczestnictwa w walkach. Proponowana perspektywa badawcza polskich dzienników okupacyjnych skupia się na czterech płaszczyznach interpretacyjnych.

Pierwszy obszar dotyczy antropologii codzienności. Cywilna perspektywa współuczestnictwa w wojnie postrzegana jest przez pryzmat tradycji, historii i stereotypu.

Drugą płaszczyznę wyznacza doświadczenie przestrzeni i czasu. Temat jest szczególnie interesujący w dwóch wymiarach: egzystencjalnym i konstrukcyjnym. W pierwszym zakresie istotne jest

postrzeganie przestrzeni oraz czasu jako elementu determinującego poczucie ludzkiej wolności. W drugim znaczeniu relacje przestrzenno-czasowe ujmowane są w kontekście genologicznym dziennika. Dominantą trzeciego zakresu jest obraz doświadczenia wewnętrznego wywołanego specyficzną sytuacją historyczną. Centralne miejsce zajmuje personalistycznie odczytywana koncepcja człowieka oraz Boga jako odpowiedź na powszechną potrzebę nadania sensu bezmiarowi zła wojny.

Ostatnia płaszczyzna opiera się na uściśleniach teoretycznych oraz propozycjach typologicznych. Dziennik, jako forma uwarunkowana gatunkowo i pod względem kulturowym, przedstawiony zostaje w ujęciu intertekstualnym ze szczególnym wskazaniem na sylwiczny charakter zapisu.